Kan geloof groen zijn?

Kan geloof groen zijn?
Can faith be Green?

Vandaag gaat de lezing over de vraag of het christelijk geloof kan helpen bij of een bijdrage kan leveren aan het oplossen van de problemen die er zijn in het milieu.

Veel mensen zeggen dat dat geen nut heeft, dat de christelijke theologie niet kan helpen bij het oplossen van de problemen, maar dat het zelf het probleem is.

Vanuit twee gezichtspunten wil Tim Keller deze vraag bespreken.

Het eerste gezichtpunt is die van iemand die zegt dat het christelijke geloof en de christelijke theologie absoluut een probleem is en dat het niet kan bijdragen aan het oplossen van de crisis in onze leefomgeving.

En het andere standpunt wordt vertolkt door mensen die zeggen dat het christelijke geloof een fundamentele bijdrage kan leveren aan het oplossen van de problemen.

Professor White van de universiteit van Princeton schreef in 1967 een belangrijk essay over de historische wortels van onze ecologische crisis (http://en.wikipedia.org/wiki/Lynn_Townsend_White,_Jr.). Hij stelde dat de belangrijkste oorzaak voor alle problemen in ons milieu in het christelijk geloof ligt. Hij bestudeerde de middeleeuwen en kwam tot de conclusie dat daar de crisis al begon door hoe de christelijke theologie in elkaar zat. Christelijke theologie leidt vanzelfsprekend tot het exploreren van de natuur. De basis daarvoor ligt al in Genesis 1. Mensen zijn geschapen als het beeld van God om te heersen over de schepping. Professor White stelt dat het idee dat de mens superieur is ten opzichte van de rest van de natuur, omdat hij een ziel heeft, in de Middeleeuwen grote invloed kreeg. De mensen die toen niet christelijk waren, leefden op voet van gelijkwaardigheid met de natuur, tot de christenen kwamen met het idee dat zij beelddrager zijn van God.

En in ons postchristelijke en postindustriële tijdperk hebben we nog steeds deze ideeën.
Hij zegt dus dat christelijk geloof niet groen kan zijn, maar dat het juist de oorzaak van het probleem is.

Het andere gezichtpunt wordt vertolkt door Stuard Pimm, (http://www.nytimes.com/2008/11/04/science/04conv.html?pagewanted=all&_r=0), die de Nobelprijs won in de ecologische wereld, en professor is in ecologisch behoud aan Duke University. Hij is niet alleen wetenschapper, maar ook activist, een bevlogen iemand dus.

Hij kan vertellen over successen die hij heeft gehaald bij het verbeteren van het milieu. Hij is christen. In een artikel vertelt hij dat hij geïnspireerd wordt door God, die de kosmos zo lief heeft dat Hij zijn eniggeboren Zoon er voor heeft gegeven. Dat geeft hem de verplichting om voor de wereld te zorgen. Het verwaarlozen van de wereld leidt tot de vernietiging van de wereld die God ons heeft gegeven.

Deze Dr. Pimm is een wandelende tegenspraak met alles wat Prof. White zegt. Pimm handelt juist vanuit het idee dat mensen meer verantwoordelijk zijn voor het behoud van de wereld omdat ze Zijn beeld zijn. Wat White zegt gebeurt bij Pimm dus juist niet. Christelijke theologie maakt van Pimm juist een bevlogen mens die opkomt voor de natuur.

 Nog een voorbeeld. Polyface Farm (http://www.polyfacefarms.com/) in Virginia. Dit is een boerderij die gerund wordt door een christen, meneer Salatin. Zijn doel is om dieren te fokken voor voedsel, maar hij past niet de technieken toe die gangbaar zijn in de bio-industrie. Op de site staat beschreven welke principes hij toepast. Hij heeft veel aandacht voor het welzijn van zijn dieren. Zijn bedrijf draait heel erg goed. De smaak van zijn producten is heel goed.

De eigenaar noemt zijn manier van bedrijfsvoering ‘forgiveness farming’. “De industriële manier om voedsel te produceren heeft geen ruimte voor vriendelijkheid en barmhartigheid”. Daar gaat het alleen om het maximaliseren van de opbrengst en de winst.

Wie heeft er gelijk? Hoe kan het dat de christelijke theologie mensen voortbrengt als Salatin en Pimm?

Tim Keller zegt niet dat je geen vurige milieubeschermer kan zijn als je geen christen bent, maar hij ziet dat geen betere, inspirerende redenen voor een passie om de schepping te beschermen dan je in het christelijk geloof kunt vinden. Er zijn 4 redenen, die je geïllustreerd ziet in de levens van deze mannen:

1. De goedheid van de schepping
2. Het rentmeesterschap van de schepping
3. De val van de schepping
4. Het uiteindelijke herstel van de schepping

 1. De bijbel leert ons dat de schepping goed is (the bible teach us the goodness of creation)

Genesis 1: God maakte de wereld en steeds zegt Hij: het was goed. Wat betekent dit? Dit gaat over God, bedenk dat. Hij ontdékt niet dat het goed is, terwijl Hij een stapje achteruit doet om zijn werk te bekijken. Hij had het zelf bedacht. Hij geniet ervan dat het goed is, want het weerspiegeld zijn goedheid. Het interessante is ook dat Hij zegt dat het goed is, terwijl er nog geen mensen rondlopen. Het is niet pas goed als de mensen er gebruik van maken, het is in zichzelf goed. Psalm 19: de hemel vertelt van de goedheid van God, de zon, de bergen, prijzen God. Is dat alleen poëtische taal? Nee. Als de schepping de goedheid van God weerspiegelt, net als een kunstwerk de aard en het binnenste van de kunstenaar, dan betekent dat dat bijvoorbeeld een boom de goedheid van God weerspiegelt door gewoon een boom te zijn. De grootsheid, de grandeur van een boom, laat iets zien van de grandeur van God. Dat zegt psalm 19. De natuur prijst God door zichzelf te zijn. Dat betekent dat als wij naar de natuur kijken en zeggen dat we deze natuur willen behouden op de manier zoals die hoort te zijn, dat past bij hoe de natuur gemaakt is. Prof. White zegt dat een boom voor een christen niet meer kan zijn dan een fysieke werkelijkheid. God is goddelijk, de mens is bijna als een god, maar de natuur is niet goddelijk en wordt niet aanbeden door christenen. Een boom is dus voor een christen gewoon een feitelijk iets dat bedoeld is om te gebruiken.

 Hij heeft waarschijnlijk nooit gemediteerd over psalm 65, waarin staat:

10 U zorgt voor het land en bevloeit het,
u maakt het vruchtbaar,
vol water staat de rivier van God.
U bewerkt het land voor het koren, zo bewerkt u het:
11 u doordrenkt de voren en effent de kluiten,
doorweekt ze met regen en zegent het jonge groen.

U kroont het jaar met uw goede gaven,
waar uw voeten gaan, druipt het van overvloed,
13 de velden in de steppe druipen,
de heuvels omgorden zich met gejubel,
14 de weiden kleden zich met kudden,
de dalen tooien zich met graan.
Zij zingen en juichen elkaar toe.

Of psalm 69:

Laat de hemel verheugd zijn, de aarde juichen,
de zee bruisen en alles wat daar leeft.
12 Laat het veld verblijd zijn en alles wat daar groeit,
laten alle bomen jubelen

13 voor de HEER, want hij is in aantocht,
in aantocht is hij als rechter van de aarde.

Dit vertelt ons dat wij beheerders (‘curators’) zijn, God is de Kunstenaar (‘artist’), de wereld is zijn galerie. Wat is de taak van de beheerder? Je laat de wereld niet maar zijn gang gaan.  In Genesis 1 worden mensen gemaakt om tuinmannen (‘gardeners’) te zijn. Dat is iets anders dan een parkwachter. Tuinmannen zijn echt aan het werk in de schepping. Ze eren de schepping, zoeken naar middelen om de schepping tot hun recht te laten komen, te laten zien wat het is om God te prijzen. Dat zit achter Polyface Farm en Stuard Pimm. Zij zien de goedheid van de schepping. De schepping prijst God en wij helpen het God te prijzen door het de mogelijkheid te geven te zijn wat het is.

2. Het tweede wat de bijbel vertelt is het rentmeesterschap (‘stewardship’) van de schepping.

God zette de mens in de tuin in Genesis 1. Als tuinman. Dat is een boeiend plaatje. Wat doet een tuinman? Hij exploreert de tuin en cultiveert het. Maar kijk eens in Genesis 8, daar vind je misschien wel de meest verbazingwekkende tekst in de bijbel die laat zien wat een een christelijke manier is om te met de natuur. In Genesis 8 en 9 gaat het over de zondvloed.
Maar daarna komt God naar de mensen toe en zegt:

Nooit weer zal ik de aarde vervloeken vanwege de mens, want alles wat de mens uitdenkt, van zijn jeugd af aan, is nu eenmaal slecht. Nooit weer zal ik alles wat leeft doden, zoals ik nu heb gedaan. 22 Zolang de aarde bestaat, zal er een tijd zijn om te zaaien en een tijd om te oogsten, zal er koude zijn en hitte, zomer en winter, dag en nacht – nooit komt daar een einde aan.

[9] 1 Toen zegende God Noach en zijn zonen, hij zei tegen hen: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk en bevolk de aarde.

13 ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.

Het verbazingwekkende van deze tekst is dat God een verbond aangaat met de aarde! Zie vers 13. In de bijbel gaat God alleen maar een verbondsrelatie aan met iemand om hem te redden. Kijk maar naar Abraham en Mozes: Hij sluit een verbond om hen te redden. Dus als God zegt dat hij nu een verbondsrelatie aangaat met de aarde is dat een heel verbazingwekkende uitspraak. Waarvan moet de aarde gered worden? Heeft de aarde gezondigd? Nee, wij hebben gezondigd. Waarvan dan? Niet van zijn eigen zonde, maar van de zonden van de mensheid. God zegt dat Hij toegewijd is aan de aarde en de daarop levende schepselen. De mensen zullen door hun zonde de wereld kapotmaken. Maar God committeert zich er aan de wereld te redden van de mensen. An amazing statement!

Dit betekent dat Stuart Pimm gelijk heeft. Als hij zegt: ´ik sta aan Gods kant en ik zie dat mensen de aarde ruïneren. God sloot een verbond met de aarde en alle levende schepselen. En als ik aan Gods kant sta moet ik dus de aarde verdedigen tegen exploitatie.’

Deze houding van God zie je op allerlei plekken in de bijbel. In de wetten van Mozes, in Deuteronomium 25:4:

4 U mag een rund bij het dorsen niet muilkorven.

Dat lijkt wel de visie van Polyface Farm! Nu zal je zeggen dat dit een wet is die je waarschijnlijk nog nooit hebt gebroken. De achtergrond ervan was dat een rund werd gemuilkorfd tijdens het dorsen omdat hij anders van het graan zou eten, en dat zou niet goed zijn voor de uiteindelijke opbrengst. Die wil je maximaliseren. Maar God zegt: ‘Nee! Je moet je graan delen met je dieren die jou helpen.’

Spreuken 12:10

10 Een rechtvaardige zorgt goed voor zijn vee,
een goddeloze is alleen maar wreed.

Houden van dieren, goed voor hen zorgen, een rentmeester zijn, aan Gods kant staan en van de aarde houden en het exploiteren door mensen tegen gaan, is een daad van rechtvaardigheid, volgens de bijbel!

Deuteronomium 20:19

19 Als u een stad langdurig moet belegeren, mag u haar boomgaarden niet vernietigen. Laat de bijl rusten en laat de bomen staan, want u moet er zelf van eten, en bovendien: is een boom soms een mens, dat u tegen hem moet strijden?

Waarom geeft God deze richtlijnen aan een leger om de natuur te behouden?  Laat de bomen met rust, let them be. Het zijn geen mensen die je moet bestrijden. God gebied ecologische ingetogenheid.

3. The fallenness of creation, de val van de schepping.

Als je een seculier, niet gelovig mens bent, kun je zorg hebben voor de omgeving, met heel veel bevlogenheid. Maar dan is er een vraag: wat is er fout aan het uitsterven van de soorten? Dat is toch hoe het nou eenmaal gaat? Daardoor zit jij hier nu, volgens de evolutietheorie. Sommige soorten overleven, andere soorten niet. Survival of the fittest. De sterken overleven, de zwakken niet.
En als de mensen de bomen omkappen, wat maakt dat uit, wij zijn toch deel van de natuur?

De bijbel zegt dat de natuur op een dag perfect wordt gemaakt. De woestijn gaat bloeien…

Mensen zijn in zonde gevallen. De aarde is aan bederf onderhevig. Maar dat was niet de bedoeling en daar komt een keer verandering in. Het is niet de natuurlijke gang van zaken dat er dingen zijn als ziekte. En eens gaat God dat recht zetten.
Toen God de wereld maakte was dat geen wereld met zonde en bederf.
Joh.8: Jezus zegt dat hij er al was voor Adam. Hij is God. Toen Hij bij het graf van Lazarus stond, werd Hij boos. Boos op de dood, ziekte. Jezus Christus kwam om een einde te maken aan ziekte en dood en al het kwaad. Hij kwam om daar een einde aan te maken, zonder een einde te maken aan ons! Omdat we geloven in de val van de schepping, kunnen we er tegen vechten.

4. Openbaringen: de hemel komt naar beneden om deze wereld te helen. The final restauration of creation.

God gaat de wereld genezen, daar mogen we dan leven, in een echte wereld. Andere religies zeggen zoiets niet. Seculiere mensen zeggen dat de wereld er tijdelijk is en dan verdwijnt. In andere religies ga je naar de hemel om het daar goed te hebben. Alleen de bijbel zegt dat de wereld permanent is, dat God er mee begaan en aan toegewijd is. Hij gaat de wereld herstellen. Hij liet zijn Zoon er voor sterven. Ook het feit dat God een menselijk lichaam kreeg is uniek. Hij hield zoveel van de wereld dat hij er een deel van werd, zodat hij het kon herstellen en wij er deel aan konden krijgen.

Dit is voldoende om je te veranderen in een gepassioneerd mens die zorg draagt voor zijn leefomgeving en Gods verbond met de aarde wil eren.