Kan geloof groen zijn?

Kan geloof groen zijn?
Can faith be Green?

Vandaag gaat de lezing over de vraag of het christelijk geloof kan helpen bij of een bijdrage kan leveren aan het oplossen van de problemen die er zijn in het milieu.

Veel mensen zeggen dat dat geen nut heeft, dat de christelijke theologie niet kan helpen bij het oplossen van de problemen, maar dat het zelf het probleem is.

Vanuit twee gezichtspunten wil Tim Keller deze vraag bespreken.

Het eerste gezichtpunt is die van iemand die zegt dat het christelijke geloof en de christelijke theologie absoluut een probleem is en dat het niet kan bijdragen aan het oplossen van de crisis in onze leefomgeving.

En het andere standpunt wordt vertolkt door mensen die zeggen dat het christelijke geloof een fundamentele bijdrage kan leveren aan het oplossen van de problemen.

Professor White van de universiteit van Princeton schreef in 1967 een belangrijk essay over de historische wortels van onze ecologische crisis (http://en.wikipedia.org/wiki/Lynn_Townsend_White,_Jr.). Hij stelde dat de belangrijkste oorzaak voor alle problemen in ons milieu in het christelijk geloof ligt. Hij bestudeerde de middeleeuwen en kwam tot de conclusie dat daar de crisis al begon door hoe de christelijke theologie in elkaar zat. Christelijke theologie leidt vanzelfsprekend tot het exploreren van de natuur. De basis daarvoor ligt al in Genesis 1. Mensen zijn geschapen als het beeld van God om te heersen over de schepping. Professor White stelt dat het idee dat de mens superieur is ten opzichte van de rest van de natuur, omdat hij een ziel heeft, in de Middeleeuwen grote invloed kreeg. De mensen die toen niet christelijk waren, leefden op voet van gelijkwaardigheid met de natuur, tot de christenen kwamen met het idee dat zij beelddrager zijn van God.

En in ons postchristelijke en postindustriële tijdperk hebben we nog steeds deze ideeën.
Hij zegt dus dat christelijk geloof niet groen kan zijn, maar dat het juist de oorzaak van het probleem is.

Het andere gezichtpunt wordt vertolkt door Stuard Pimm, (http://www.nytimes.com/2008/11/04/science/04conv.html?pagewanted=all&_r=0), die de Nobelprijs won in de ecologische wereld, en professor is in ecologisch behoud aan Duke University. Hij is niet alleen wetenschapper, maar ook activist, een bevlogen iemand dus.

Hij kan vertellen over successen die hij heeft gehaald bij het verbeteren van het milieu. Hij is christen. In een artikel vertelt hij dat hij geïnspireerd wordt door God, die de kosmos zo lief heeft dat Hij zijn eniggeboren Zoon er voor heeft gegeven. Dat geeft hem de verplichting om voor de wereld te zorgen. Het verwaarlozen van de wereld leidt tot de vernietiging van de wereld die God ons heeft gegeven.

Deze Dr. Pimm is een wandelende tegenspraak met alles wat Prof. White zegt. Pimm handelt juist vanuit het idee dat mensen meer verantwoordelijk zijn voor het behoud van de wereld omdat ze Zijn beeld zijn. Wat White zegt gebeurt bij Pimm dus juist niet. Christelijke theologie maakt van Pimm juist een bevlogen mens die opkomt voor de natuur.

 Nog een voorbeeld. Polyface Farm (http://www.polyfacefarms.com/) in Virginia. Dit is een boerderij die gerund wordt door een christen, meneer Salatin. Zijn doel is om dieren te fokken voor voedsel, maar hij past niet de technieken toe die gangbaar zijn in de bio-industrie. Op de site staat beschreven welke principes hij toepast. Hij heeft veel aandacht voor het welzijn van zijn dieren. Zijn bedrijf draait heel erg goed. De smaak van zijn producten is heel goed.

De eigenaar noemt zijn manier van bedrijfsvoering ‘forgiveness farming’. “De industriële manier om voedsel te produceren heeft geen ruimte voor vriendelijkheid en barmhartigheid”. Daar gaat het alleen om het maximaliseren van de opbrengst en de winst.

Wie heeft er gelijk? Hoe kan het dat de christelijke theologie mensen voortbrengt als Salatin en Pimm?

Tim Keller zegt niet dat je geen vurige milieubeschermer kan zijn als je geen christen bent, maar hij ziet dat geen betere, inspirerende redenen voor een passie om de schepping te beschermen dan je in het christelijk geloof kunt vinden. Er zijn 4 redenen, die je geïllustreerd ziet in de levens van deze mannen:

1. De goedheid van de schepping
2. Het rentmeesterschap van de schepping
3. De val van de schepping
4. Het uiteindelijke herstel van de schepping

 1. De bijbel leert ons dat de schepping goed is (the bible teach us the goodness of creation)

Genesis 1: God maakte de wereld en steeds zegt Hij: het was goed. Wat betekent dit? Dit gaat over God, bedenk dat. Hij ontdékt niet dat het goed is, terwijl Hij een stapje achteruit doet om zijn werk te bekijken. Hij had het zelf bedacht. Hij geniet ervan dat het goed is, want het weerspiegeld zijn goedheid. Het interessante is ook dat Hij zegt dat het goed is, terwijl er nog geen mensen rondlopen. Het is niet pas goed als de mensen er gebruik van maken, het is in zichzelf goed. Psalm 19: de hemel vertelt van de goedheid van God, de zon, de bergen, prijzen God. Is dat alleen poëtische taal? Nee. Als de schepping de goedheid van God weerspiegelt, net als een kunstwerk de aard en het binnenste van de kunstenaar, dan betekent dat dat bijvoorbeeld een boom de goedheid van God weerspiegelt door gewoon een boom te zijn. De grootsheid, de grandeur van een boom, laat iets zien van de grandeur van God. Dat zegt psalm 19. De natuur prijst God door zichzelf te zijn. Dat betekent dat als wij naar de natuur kijken en zeggen dat we deze natuur willen behouden op de manier zoals die hoort te zijn, dat past bij hoe de natuur gemaakt is. Prof. White zegt dat een boom voor een christen niet meer kan zijn dan een fysieke werkelijkheid. God is goddelijk, de mens is bijna als een god, maar de natuur is niet goddelijk en wordt niet aanbeden door christenen. Een boom is dus voor een christen gewoon een feitelijk iets dat bedoeld is om te gebruiken.

 Hij heeft waarschijnlijk nooit gemediteerd over psalm 65, waarin staat:

10 U zorgt voor het land en bevloeit het,
u maakt het vruchtbaar,
vol water staat de rivier van God.
U bewerkt het land voor het koren, zo bewerkt u het:
11 u doordrenkt de voren en effent de kluiten,
doorweekt ze met regen en zegent het jonge groen.

U kroont het jaar met uw goede gaven,
waar uw voeten gaan, druipt het van overvloed,
13 de velden in de steppe druipen,
de heuvels omgorden zich met gejubel,
14 de weiden kleden zich met kudden,
de dalen tooien zich met graan.
Zij zingen en juichen elkaar toe.

Of psalm 69:

Laat de hemel verheugd zijn, de aarde juichen,
de zee bruisen en alles wat daar leeft.
12 Laat het veld verblijd zijn en alles wat daar groeit,
laten alle bomen jubelen

13 voor de HEER, want hij is in aantocht,
in aantocht is hij als rechter van de aarde.

Dit vertelt ons dat wij beheerders (‘curators’) zijn, God is de Kunstenaar (‘artist’), de wereld is zijn galerie. Wat is de taak van de beheerder? Je laat de wereld niet maar zijn gang gaan.  In Genesis 1 worden mensen gemaakt om tuinmannen (‘gardeners’) te zijn. Dat is iets anders dan een parkwachter. Tuinmannen zijn echt aan het werk in de schepping. Ze eren de schepping, zoeken naar middelen om de schepping tot hun recht te laten komen, te laten zien wat het is om God te prijzen. Dat zit achter Polyface Farm en Stuard Pimm. Zij zien de goedheid van de schepping. De schepping prijst God en wij helpen het God te prijzen door het de mogelijkheid te geven te zijn wat het is.

2. Het tweede wat de bijbel vertelt is het rentmeesterschap (‘stewardship’) van de schepping.

God zette de mens in de tuin in Genesis 1. Als tuinman. Dat is een boeiend plaatje. Wat doet een tuinman? Hij exploreert de tuin en cultiveert het. Maar kijk eens in Genesis 8, daar vind je misschien wel de meest verbazingwekkende tekst in de bijbel die laat zien wat een een christelijke manier is om te met de natuur. In Genesis 8 en 9 gaat het over de zondvloed.
Maar daarna komt God naar de mensen toe en zegt:

Nooit weer zal ik de aarde vervloeken vanwege de mens, want alles wat de mens uitdenkt, van zijn jeugd af aan, is nu eenmaal slecht. Nooit weer zal ik alles wat leeft doden, zoals ik nu heb gedaan. 22 Zolang de aarde bestaat, zal er een tijd zijn om te zaaien en een tijd om te oogsten, zal er koude zijn en hitte, zomer en winter, dag en nacht – nooit komt daar een einde aan.

[9] 1 Toen zegende God Noach en zijn zonen, hij zei tegen hen: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk en bevolk de aarde.

13 ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.

Het verbazingwekkende van deze tekst is dat God een verbond aangaat met de aarde! Zie vers 13. In de bijbel gaat God alleen maar een verbondsrelatie aan met iemand om hem te redden. Kijk maar naar Abraham en Mozes: Hij sluit een verbond om hen te redden. Dus als God zegt dat hij nu een verbondsrelatie aangaat met de aarde is dat een heel verbazingwekkende uitspraak. Waarvan moet de aarde gered worden? Heeft de aarde gezondigd? Nee, wij hebben gezondigd. Waarvan dan? Niet van zijn eigen zonde, maar van de zonden van de mensheid. God zegt dat Hij toegewijd is aan de aarde en de daarop levende schepselen. De mensen zullen door hun zonde de wereld kapotmaken. Maar God committeert zich er aan de wereld te redden van de mensen. An amazing statement!

Dit betekent dat Stuart Pimm gelijk heeft. Als hij zegt: ´ik sta aan Gods kant en ik zie dat mensen de aarde ruïneren. God sloot een verbond met de aarde en alle levende schepselen. En als ik aan Gods kant sta moet ik dus de aarde verdedigen tegen exploitatie.’

Deze houding van God zie je op allerlei plekken in de bijbel. In de wetten van Mozes, in Deuteronomium 25:4:

4 U mag een rund bij het dorsen niet muilkorven.

Dat lijkt wel de visie van Polyface Farm! Nu zal je zeggen dat dit een wet is die je waarschijnlijk nog nooit hebt gebroken. De achtergrond ervan was dat een rund werd gemuilkorfd tijdens het dorsen omdat hij anders van het graan zou eten, en dat zou niet goed zijn voor de uiteindelijke opbrengst. Die wil je maximaliseren. Maar God zegt: ‘Nee! Je moet je graan delen met je dieren die jou helpen.’

Spreuken 12:10

10 Een rechtvaardige zorgt goed voor zijn vee,
een goddeloze is alleen maar wreed.

Houden van dieren, goed voor hen zorgen, een rentmeester zijn, aan Gods kant staan en van de aarde houden en het exploiteren door mensen tegen gaan, is een daad van rechtvaardigheid, volgens de bijbel!

Deuteronomium 20:19

19 Als u een stad langdurig moet belegeren, mag u haar boomgaarden niet vernietigen. Laat de bijl rusten en laat de bomen staan, want u moet er zelf van eten, en bovendien: is een boom soms een mens, dat u tegen hem moet strijden?

Waarom geeft God deze richtlijnen aan een leger om de natuur te behouden?  Laat de bomen met rust, let them be. Het zijn geen mensen die je moet bestrijden. God gebied ecologische ingetogenheid.

3. The fallenness of creation, de val van de schepping.

Als je een seculier, niet gelovig mens bent, kun je zorg hebben voor de omgeving, met heel veel bevlogenheid. Maar dan is er een vraag: wat is er fout aan het uitsterven van de soorten? Dat is toch hoe het nou eenmaal gaat? Daardoor zit jij hier nu, volgens de evolutietheorie. Sommige soorten overleven, andere soorten niet. Survival of the fittest. De sterken overleven, de zwakken niet.
En als de mensen de bomen omkappen, wat maakt dat uit, wij zijn toch deel van de natuur?

De bijbel zegt dat de natuur op een dag perfect wordt gemaakt. De woestijn gaat bloeien…

Mensen zijn in zonde gevallen. De aarde is aan bederf onderhevig. Maar dat was niet de bedoeling en daar komt een keer verandering in. Het is niet de natuurlijke gang van zaken dat er dingen zijn als ziekte. En eens gaat God dat recht zetten.
Toen God de wereld maakte was dat geen wereld met zonde en bederf.
Joh.8: Jezus zegt dat hij er al was voor Adam. Hij is God. Toen Hij bij het graf van Lazarus stond, werd Hij boos. Boos op de dood, ziekte. Jezus Christus kwam om een einde te maken aan ziekte en dood en al het kwaad. Hij kwam om daar een einde aan te maken, zonder een einde te maken aan ons! Omdat we geloven in de val van de schepping, kunnen we er tegen vechten.

4. Openbaringen: de hemel komt naar beneden om deze wereld te helen. The final restauration of creation.

God gaat de wereld genezen, daar mogen we dan leven, in een echte wereld. Andere religies zeggen zoiets niet. Seculiere mensen zeggen dat de wereld er tijdelijk is en dan verdwijnt. In andere religies ga je naar de hemel om het daar goed te hebben. Alleen de bijbel zegt dat de wereld permanent is, dat God er mee begaan en aan toegewijd is. Hij gaat de wereld herstellen. Hij liet zijn Zoon er voor sterven. Ook het feit dat God een menselijk lichaam kreeg is uniek. Hij hield zoveel van de wereld dat hij er een deel van werd, zodat hij het kon herstellen en wij er deel aan konden krijgen.

Dit is voldoende om je te veranderen in een gepassioneerd mens die zorg draagt voor zijn leefomgeving en Gods verbond met de aarde wil eren.

Over ouders en kinderen - Efeziërs 6,1-4

Preek van Tim Keller ( in het Engels te beluisteren via Redeemer link) 

6 1 Kinderen, wees gehoorzaam aan je ouders uit ontzag voor de Heer, want zo hoort het. 2 ‘Toon eerbied voor uw vader en moeder,’ dat is het eerste gebod waaraan een belofte verbonden is: 3 ‘Dan zal het u goed gaan en zult u lang leven op aarde.’ 4 Vaders, maak uw kinderen niet verbitterd, maar vorm en vermaan hen bij het opvoeden zoals de Heer dat wil.

Wie hier 2 jaar geleden ook al was toen we begonnen in de herfst van 1989 heeft een serie preken mee kunnen maken over de tien geboden. Waarom ik dat deed? Misschien voelde ik dat New York het direct nodig had om over de tien geboden te preken. Eén van de eerste geboden was het vijfde gebod. Ik herinner me de preek zelf niet zo goed en ik weet niet eens of de preek zo goed was, maar ik weet vooral nog wat voor indruk het gebod op de bezoekers maakte. Ik begreep later waarom dat zo was: er is nog nooit een tijd in onze geschiedenis geweest dat er zoveel aandacht was voor je familiegeschiedenis en je relatie met je ouders, hoe je je voelt ten opzichte van je ouders, hoe ze je behandeld hebben, wat dat voor jou betekend heeft, enzovoort. 

Ik weet zeker dat als we over tien jaar terug kijken op deze periode dat we zullen zeggen dat er te veel aandacht voor was. Het punt is namelijk dat je er helemaal dol van kunt worden om je te blijven focussen op de relatie met je ouders en dat je denkt: dat ik me nu zo naar voel ligt helemaal aan de slechte relatie met mijn ouders. Wellicht zullen we het over tien jaar dus als overdreven zien, maar het is wel een Bijbels inzicht om veel aandacht te richten op de relatie met je ouders.  Eer geven aan je ouders is nauw verwant aan God eren. Het is de relatie met je ouders die direct na de relatie met God de grootste invloed heeft op hoe je opgegroeid bent en hoe je geworden bent wie je nu bent.  Ouders leggen het eerste fundament. Als  je leert hoe de Bijbel hierover spreekt, dan kan het weliswaar zo lijken alsof er vandaag de dag dus te veel aandacht voor de relatie met de ouders is, maar het is wel een accent dat noodzakelijk is en heel helpend.

Wat in deze preek centraal staat is dat we zullen kijken wat de Bijbel leert over wat kinderen moeten geven aan ouders en ouders moeten geven aan kinderen. Wat de Bijbel zegt over wat kinderen aan ouders moeten geven is: EER. Als je er nauwgezet naar kijkt zul je zien dat hoe het hier beschreven staat dat het gaat om een toepassing van een algemeen principe. Het woord dat Paulus gebruikt voor ‘kinderen’ betekent ‘niet-volwassenen’. Wij zijn natuurlijk allemaal kind, maar hier wordt dus specifiek op jonge kinderen gedoeld. En hij zegt: “Gehoorzaam je ouders”. En de reden dat hij dat zegt is dat een van de tien geboden luidt ‘Eer je vader en moeder’.  En dat is vreemd want daar komt ‘Gehoorzamen’ dus niet in voor. Paulus past dus het algemene gebod (‘eer’) toe in deze specifieke situatie en zegt: kinderen moeten hun ouders gehoorzamen omdat alle kinderen hun ouders moeten eren. Let dus op dat verschil tussen het principe (eren) en de toepassing voor jonge kinderen (gehoorzamen).  Het tweede waar we aandacht aan zullen geven is dat Paulus zich richt tot vaders. Ik zal het er later nog over hebben waarom hij zegt ‘vaders’ in plaats van ‘vaders en moeders’. Hij zegt: “maak uw kinderen niet verbitterd, maar..” (en het woordje maar laat zien dat het om een tegenstelling gaat, dus dat betekent dat als je het volgende niet zult doen, je daarmee veroorzaakt dat je kinderen verbitterd raken) “…maar voed ze op met twee middelen: vorming en vermaning”. Als je ze niet opvoedt (en dat is juist precies waar het ouderschap voor is) dan zul je je kinderen tot verbittering en boosheid brengen. Dus wat moeten ouders doen: opvoeden. En wat moeten kinderen doen: eren.

Ik wil beginnen in de preek met wat dit van kinderen vraagt. Waarom? Slechts sommigen hier zijn ouders, maar allemaal zijn we kind.

Ik ga het achtereenvolgens hebben over:

1.  Wat vraagt dit gebod?

2.  Waarom vraagt dit gebod het?

3.  Hoe we het gebod kunnen gehoorzamen.

1. Wat vraagt dit gebod?

Wat precies legt dit gebod ons op? Wat ik heel duidelijk wil zeggen is wat  het gebod ons in ieder geval niet oplegt. Het zegt niet “Hou van je ouders” of “Vertrouw je ouders” . Het zegt niet “Bewonder en geniet van je ouders”. Het zegt zelfs niet “Gehoorzaam je ouders”. Waarom niet?

Ten eerste omdat de 10 geboden 10 principes zijn waar je je hele leven op moet bouwen. Ze zijn absoluut waar! Altijd en voor iedereen. Een hele samenleving wordt geacht op deze geboden gebaseerd te functioneren! Het zou onmogelijk zijn in sommige situaties als er stond ‘Hou van je ouders’. Waarom? Omdat sommige ouders slecht zijn. Het zou dom en fout zijn om affectie te voelen voor een slecht mens. Het  zou ook raar zijn als het betekende ‘vertrouw je ouders’, omdat sommige ouders instabiel zijn. En hen vertrouwen zou in sommige situaties dom en fout zijn. Het zegt niet ‘bewonder je ouders’ omdat in sommige situaties dat alleen maar mogelijk zou zijn als je de waarheid zou ontkennen… En het zegt ook niet ‘gehoorzaam je ouders’ omdat de Bijbel dat gebod niet neerzet als een absoluut en oneindig gebod omdat je verhouding tot je ouders verandert. Dus daarom zegt het gebod deze dingen niet. Omdat de relatie met je ouders  zeer complex is.

Ten eerste is die relatie complex omdat bijvoorbeeld het verschil in relatie tot de ouders tussen een baby van 1 maand en een man van 50 ongelofelijk groot is. En het klopt ook dat die relatie verandert, dat is ook Bijbels. Er moet immers een tijd komen dat je “je vader en moeder verlaat en je vrouw aanhangt”. De Bijbel laat dus zien dat het niet klopt om als volwassene nog onder de autoriteit van je ouders te leven. Dus er is een moment dat je je ouders nog gehoorzaamt en een moment waarop dat niet meer geldt. Maar voor het ‘eren’ geldt dat niet: wie je ook bent, wat er ook speelt, elk kind moet onder alle omstandigheden zijn ouders eren.

Wat betekent het nu om te ‘eren’? Eren is een morele keuze. Het heeft niets met je gevoel te maken. Iemand schrijft: “Eren is de niet-sentimentele morele kern voor je relatie met je ouders”. Dat wil zeggen: al het andere kan veranderen, je relatie met je ouders verandert continu, maar  er is één ding dat altijd gelijk blijft los van al die wisselende gevoelens.  De morele keus om je ouders te eren. En dan gaat het niet om de juiste kaart sturen op Moederdag of zo. Ook al houdt je moeder misschien van zulke dingen, dat gaat niet over eren.  Eren is een beslissing om je ouders met waardigheid en beleefdheid te behandelen en het is ook een beslissing om loyaal/trouw te zijn.  Veel kinderen leven onder moeilijke omstandigheden van ouders die hen niet goed behandelen, manipuleren of zelfs misbruiken. Zij zeggen ‘als ik hen eer dan kom ik onder hun controle en ik kan gewoon niet meer naar ze luisteren, ik kan  ze niet langer mij laten beheersen’. Dus denken ze ‘eren is onder iemand komen’. Dat is niet juist. Je kunt je ouders niet gehoorzamen, niet naar ze luisteren en ze tóch eren door ze in hun waarde te laten, respect te blijven tonen. Helaas draaien nogal wat kinderen het om: ze doen nog even wat hun ouders willen, maar ze eren hun ouders niet. Ze denken ‘nu kan ik toch niet gestraft worden want ik doe toch wat ze zeggen’. Maar ook die kinderen missen de kern: het eren is het meest belangrijke.  Gehoorzaamheid hoort juist een gevolg van het eren te zijn en bij hen is het eren uit beeld verdwenen.

Dit verschil is dus heel belangrijk om te beseffen. Want realiseer je eens wat er gebeurt als je tot geloof komt en je ouders denken dat je gek geworden bent? Of als je er langzamerhand achter komt hoe pathologisch / ziekelijk je ouders eigenlijk zijn geweest toen ze allerlei ideeën aan je opdrongen. Wat doe je dan? Je negeert ze compleet, je discussieert continu met ze of je kleineert ze. Of het omgekeerde: je blijft compleet onder de duim van ze en blijft helemaal aan ze gebonden. En de bijbel zegt: je moet beiden niet doen. Je moet respectvol zijn, je moet ze in hun waarde laten en loyaal blijven. Als je je dit niet realiseert zal de relatie met je ouders voortdurend explosief blijven. En breder gezien: als respect voor ouders afwezig is bedreigt dat de hele samenleving want het is respect voor de ouders dat aan de basis ligt van alle respect voor andere autoriteiten.  Dus wat eist dit gebod van alle kinderen van alle leeftijden en in alle situaties: Eer je ouders.

2. Waarom vraagt dit gebod het?

Waarom vraagt God dit van de mens? Dat is intrigerend. Het antwoord staat in onze tekst. Veel mensen zeggen dat  het is door de bloedband. Ouders zeggen: omdat jij van mijn eigen vlees en bloed bent. En dat klinkt wel Bijbels en het bepaalt in heel veel culturen de manier van omgaan, maar het klopt niet. Want wil dat dan eigenlijk zeggen dat het van je eigen vlees en bloed is? Wat geeft je dat voor recht?

In de Bijbel staat juist adoptie centraal! Er is geen enkele religie die adoptie centraal plaatst in de relaties. Veel mensen hechten enorme waarde aan het vinden van hun ouders, het maken van stambomen enzovoort. De Bijbel zegt echter dat het feit dat jij bent voortgekomen uit iemands vlees en bloed niet je belangrijkste binding is. Iemand eren is een morele keuze en komt niet voort uit de vlees-en-bloed-band. Je ouders zijn diegenen die je hebben opgevoed, degenen die jou onderwijzen en groot brengen.  In de bijbel is een adoptieband tussen vader en kind net zo belangrijk als een bloedband. Wij zelf zijn immers geadopteerd! Vergelijk dat maar eens met hoe de Vader ons tot zijn kinderen aanneemt gelijkwaardig aan zijn Zoon. Hij trekt Jezus niet voor en wij zijn als kind geaccepteerd in Hem.

Sommige mensen zeggen dus dat het ‘eren’ moet omdat het je eigen vlees en bloed is. Anderen zeggen weer dat het is ‘omdat ouders wijzer zijn dan kinderen’. Maar we weten dat dat laatste lang niet altijd geldt. Ook al is het uitzonderlijk, er zijn kinderen die al op hun zesde slimmer zijn dan hun ouders.

Dus: het gaat niet om de bloedband en het gaat ook niet om de pragmatische reden, maar om iets veel diepers: For this is right. Dit is de waarheid: er is een morele ordening in het universum.

Het traditionele gezin was een autoritair gezin. In veel culturen had een vader zelfs het recht om zijn kinderen te doden... Dat is natuurlijk heel on-Bijbels, maar waar het om gaat: er is iets drastisch veranderd in de verhoudingen in families sinds de industriële revolutie. Vaders verlieten gezinnen om in fabrieken aan het werk te gaan en de opvoeding werd aan moeders overgelaten. Vóór de industriële revolutie waren de ouders beiden economisch productief. Ze werkten samen als agrariërs, in allerlei ambachten etc.  De vader en moeder brachten samen de kinderen groot. Toen vaders de gezinnen verlieten was er opeens een on-bijbelse splitsing in taken: vaders gingen elders werken, moeders brachten de kinderen groot. In onze ogen moest Paulus als het ging over het grootbrengen van kinderen dus niet de vaders maar de moeders aanspreken. Zo is het toch in onze samenleving? Maar zo ziet God het niet: vaders en moeders hebben een gelijke verantwoordelijkheid in het grootbrengen van ouders.  Zo ingrijpend is dus wat er gebeurde bij de industriële revolutie. Vaders werden totaal vervreemd van het opvoeden en grootbrengen van kinderen. De trieste resultaten zijn dat vaders dus vervreemden van gezinsleven, moeders en ook kinderen die verbitterd raakten.  Het moderne beeld van een gezin is vrij simpel. Dat is onderzocht door de Carnegy Foundation in de jaren ‘70 en ‘80 toen die een zeer groot onderzoek onder gezinnen deden. Zij concludeerden dat het traditionele beeld van ouders als onderwijzers moet worden afgewezen. De wereld is simpelweg te complex… Zij stellen dat ouders in plaats daarvan meer een soort uitvoerders zijn van een heel grote organisatie en dat ze geen autoritaire positie mogen innemen maar vooral voor emotionele ondersteuning moeten zorgen. Ze behoren hun kinderen naar allerlei plaatsen te brengen waar ze gevormd worden door mensen die ‘weten’ wat kinderen behoren te weten en te doen,  zoals scholen, trainingscentra, cursussen, ontwikkelingscentra, opvoedkampen etc. Hoe dan ook: ouders werden geacht niet waarden of iets dergelijks aan hun kinderen over te brengen.

De bijbel wijst deze beide vormen van gezin zijn af (dus het ‘vlees- en-bloed, dus je moet naar me luisteren’ en het ‘vooral emotioneel ondersteunen, verder vrij laten’). In het Bijbelgedeelte dat we lazen staat waarom ouders moeten worden geëerd en wat hun taak is. De essentie van het ouderschap is leraar zijn. Het christelijke model is dat ouders genoeg autoriteit horen te hebben om kinderen te leren wat goed en fout is, wat waardevol is om te doen in het leven en wat niet. En het doel hiervan is: de kinderen groot brengen.  Om ze onder hun autoriteit uit te laten groeien.

De enige autoriteit die de bijbel erkent is een dienende autoriteit.  Hoezo dienend? Een autoriteit die zichzelf overbodig maakt. Die niet bedoeld is om kinderen afhankelijk te houden. Dat geldt ook voor mij als dominee: jullie nemen mij serieus zolang ik jullie wat kan bijbrengen en jullie kan leren wat ik weet. In zekere zin maak ik jullie daarmee steeds minder afhankelijk van mij als het goed is. Dat is dus de enige vorm van autoriteit die God erkent.

Het complete doel van ouders is dus om kinderen groot te brengen niet om ze afhankelijk van zich te houden. Het doel is juist om het kind te laten opgroeien tot het je verlaten kan. Het doel van autoriteit in een gezin is dat de ouders onderwijzers kunnen zijn. Om kinderen groot te brengen door middel van oefening en onderricht.  En nu komt iets belangrijks: een ouder die iets slechts bijbrengt is  minder erg dan een ouder die helemaal niets bijbrengt. Een ouder die een kind slecht onderricht geeft en de verkeerde dingen heeft onderwezen over wat goed en fout is, zo’n ouder heeft  zijn taak (zijn ambt) niet naast zich neergelegd. Als een kind aanvoelt (dit is wat God bedoelt heeft in het gezin, dat een kind zulke ervaringen kan opdoen) dat de ouders écht geloven wat ze hem leren (hoe verkeerd misschien ook), dan leert het kind de ouders te vertrouwen en begint het op te groeien en volwassen te worden. Dan kan het weliswaar zo ver komen dat het kind later die verkeerde dingen naast zich neerlegt. Het heeft wél leren vertrouwen.

Het echte probleem zijn de ouders die niets onderwijzen, die hun taak naast zich neerleggen, die hun kinderen vernielen. Émile Durkheim (socioloog) heeft in de jaren 50 onderzoek gedaan naar zelfmoord onder tieners. Hij stelt dat kinderen die zichzelf doden anomie (wetteloosheid) ervaren. Ze hebben geen idee meer van goed en kwaad. Het is beter om een kind een slechte set instructies te geven dan géén. Als ouders ze géén onderricht geven dan hebben die ouders afstand gedaan van hun taak. En dit is de reden waarom kinderen hun ouders moeten eren: om hun ouders de ruimte te geven om deze belangrijke taak te doen.  Als ouders hun kinderen niet groot brengen dan veroorzaakt  dat woede en verbolgenheid bij die kinderen.

Welnu, ik weet dat er mensen zijn hier in deze zaal die dit meemaken of mee hebben gemaakt. Als je ouders je niet helpen met opgroeien ervaar je boosheid. Je wordt terneergeslagen, bitter, gebroken.

Hoe kan het dat ouders er in falen om hun kinderen groot te brengen? Let op deze twee woorden waar het al over ging: oefening en onderricht (vorming). [noot vertaling: in de Bijbeltekst gaat het over ‘vorm’ en ‘vermaan’. In de preek worden ze omgekeerd gebruikt:  discipline and ‘instruction of the Lord’].  Oefening gaat vooral over discipline en gedrag bijbrengen.  Maar onderrichten (vormen) is een  heel andere taak. Het betekent eigenlijk ‘counseling’ – begeleiden – advies geven.

Als je wilt weten hoe je je kind moet verbitteren, dan moet je het op deze manier doen: leg alle nadruk op discipline zonder onderricht (advies/begeleiding).  Of doe het omgekeerd: leg alle nadruk juist op begeleiding en vergeet de discipline. Dat betekent dat je altijd maar blijft praten, praten praten. Je blijft aldoor maar met ze redeneren. “Voelde je je daar nu goed bij om die piano in elkaar te trappen?”… J. Je kunt dus té veel en juist té weinig discipline bijbrengen. Of in andere woorden: je doet wel iets met je kinderen, maar je brengt ze niet groot. Er zijn helaas meer dan genoeg ouders die hun kinderen groot brengen om ze afhankelijk te laten blijven. Als je dat doet dan ben je ongehoorzaam aan wat God van je vraagt als ouders om te doen. En er zijn helaas ook meer dan genoeg ouders die hun kinderen helemaal niet groot brengen maar ze er domweg maar op uit laten gaan. Sommigen van jullie weten wat dat betekent. Jullie ouders waren te druk met elkaar, hadden te vaak ruzie om zich met jouw opvoeding bezig te houden.  Ze hadden zoveel persoonlijke problemen dat ze geen tijd hadden om met hun kind te praten en verhalen te vertellen: ‘dit is wat ik denk wat goed en fout is, dit is wat ik als waardevol zie om te doen in het leven en ik wil jou dat graag ook laten ontdekken’. Als je ouders te lui waren of te ongedisciplineerd of te veel in problemen zaten of te veel verward, dan ben je niet groot gebracht. Dan ben je al vanaf het begin op jezelf geweest! Als je vanaf het begin op jezelf bent geweest óf je bent juist te afhankelijk gehouden vanaf het begin (dus als er oefening was maar geen onderricht of juist onderricht en geen oefening) dan is er verbittering gezaaid in het kind…

3. Hoe we het gebod kunnen gehoorzamen.

Als eren zo belangrijk is. Hoe geef je je ouders dan eer? Je vraagt je misschien af waarom ik hier mee wil eindigen. Want er is een vers over ouders en een vers over kinderen en nu is er al zoveel tijd besteed aan ouders die hun kinderen juist te veel of te weinig discipline bij brengen en hen kunnen verbitteren. Maar omdat veel van de luisteraars geen ouders zijn wil ik afronden met het eren van je ouders als kind omdat we allemaal kinderen zijn. Hoe doe je dat nu precies: je ouders eren?

Hier is een aantal belangrijke regels:

1.       Je eert je ouders door de cultureel bepaalde manier te vinden om ze beleefdheid te tonen. Er zijn allerlei manieren: aandacht voor hun verjaardag, manier van aanspreken etc. Wat het precies is ligt erg aan jullie cultuur en jullie hebben heel veel verschillende culturele achtergronden.

Er is een verhaal van koning Darius die wilde weten wat de beste manier was om overleden ouders te eren. Dus vroeg hij de Grieken (waarvan hij wist dat die hun doden cremeerden): wat voor beloning zouden jullie willen hebben om in plaats daarvan jullie overledenen op te eten? Ze antwoorden : ‘al zou u alle geld van de wereld geven dan zouden we dat niet doen want wij eren onze ouders door ze te cremeren’. Toen vroeg hij aan een ander volk die als blijk van eer hun overledenen opaten: wat voor beloning zouden jullie willen hebben om in plaats daarvan je overledenen te cremeren? En ze antwoorden ‘al zou u alle geld van de wereld geven dan zouden we dat niet doen want wij eren onze ouders door ze op te eten’.  Moraal: het eren verschilt nogal van cultuur tot cultuur.

Wat ik er vooral over wil zeggen: jij moet zien uit te zoeken waarmee je je ouders eert. En misschien zeg je dan ‘de enige manier waarop mijn ouders geëerd kunnen worden is door het altijd met ze eens te zijn’. Maar denk eens door: in plaats van inderdaad altijd maar instemmend te zitten knikken (wat niet kan) kun je ook besluiten om niet overal over met ze in discussie te gaan. Zo eer je ze en toon je respect.

2.       Een andere manier is om te respecteren dat zij er behoefte aan hebben om zichzelf in jou te zien.  Dat is eigenlijk alleen te begrijpen als je zelf ouder bent. Zelf heb ik dat ervaren toen mijn zoon een eervolle vermelding kreeg met slechts 3 anderen. We gingen naar zijn school en toen hij naar voren mocht komen voelde ik mij ook geëerd! Ik was verbaasd dat ik me dus in mijn zoon geëerd voelde. Maar zo werkt het dus wel in het mysterie van een familie zoals God dat bedacht heeft: als een kind respect verdient voelt dat ook heel goed voor de ouders, maar eveneens: als het kind zich als een dwaas gedraagt straalt dat ook af op de ouders. Eigenlijk zegt mijn zoon dus ook tegen de wereld hoe ik ben. Als je die verbondenheid tussen je ouders en jou niet ziet zie je niet hoe je ze ook op die manier kunt eren. Wees niet bang om henzelf in jou te zien en dat ook te benoemen. Bijvoorbeeld ‘Pa, dat ik zo zuinig kan leven heb ik van jou geleerd’. Misschien is je relatie met je ouders wel zo dat ze flauwvallen als je ze zo iets verteld. Maar probeer het eens.

3.       De derde manier is door ze te vergeven.  Dat is een mysterie: in veel gevallen is hetgeen het allerbelangrijkste is om te doen: vrij te worden van jouw behoefte om ze te behagen als je ze wilt eren (dus dat eren voor jouw gevoel betekent ‘ouders behagen en blij maken’). Een vergelijking met het huwelijk: Aan het einde van het verhaal over het huwelijk zegt Paulus dat het huwelijk een mysterie is (Ef.  5.32). Hij zegt dat vooral omdat het een afschaduwing is van de relatie tussen Christus en zijn bruid de Kerk. Op dezelfde manier is er hier ook sprake van een mysterie. En wel het volgende: de relatie tussen jou en je ouders is een afbeelding van de relatie tussen God de Vader en jou. Zie het zo: ieder mens was gemaakt voor familie-liefde: onvoorwaardelijke liefde. Dat je er altijd bij mag blijven horen, wat je ook hebt gedaan.  En helaas: in een zeer groot aantal gevallen lukt het ouders niet om dat aan hun kinderen te geven. Kinderen krijgen bijvoorbeeld te horen ‘je hebt ons teleurgesteld’ ‘je presteert ondermaats’, ‘je bent niet het kind geworden die wij wilden’, ‘je bent met iemand getrouwd die wij niet goedkeuren’, ‘je bent niet goed genoeg’, ‘je bent té gelovig’, ‘je bent niet gelovig genoeg’. Wat er dan gebeurt is: je wilde heel graag familieliefde en je hebt er als een gek naar gezocht en je ouders bleken niet in staat dat aan je te geven en daardoor kun je niet geloven dat je het waard bent om van gehouden te worden! Je krijgt steeds sterker de drang om jezelf te bewijzen naar je ouders. En omdat ze nooit echt tevreden gesteld kunnen worden ben je boos op ze en kun je ze niet vergeven.

Welnu, dit is het geheim: de enige manier om werkelijk je ouders te eren is om vrij te zijn van jouw behoefte om hen tevreden  te willen stellen. En de manier om hen niet langer tevreden te hoeven stellen (daarvan niet meer afhankelijk te zijn) is om alles wat je altijd van hen had willen krijgen bij God te gaan halen. Stop met hen telkens te verwijten dat zij niet God zijn. De enige plek waar je echte vaderliefde kunt krijgen is bij God. Als je vaderliefde wilt begrijpen lees de gelijkenis van de verloren zoon. Daar in Lucas 15 heb je een zoon die rebelleert en boos is en die zijn erfenis opeist en vertrekt om het geld uit te geven en een losbandig leven te gaan leiden. Dan komt hij terug en wat zie je dan? Het eerste wat je ziet is dat de vader hem hartelijk omhelst, zich op hem stort, van hem houdt. De vader geeft hem niet eens de kans om uit te praten met zijn schuldbelijdenis als hij zegt: je leeft!! Zie je: de liefde van de vader is onvoorwaardelijk.  De liefde van onze hemelse Vader is totaal onvoorwaardelijk. Het is niet gebaseerd op jouw perfectie, maar op Zijn perfectie. Echte vader/moederliefde herken je er aan dat je merkt: ik hoef niets te verdienen, niet mezelf te bewijzen. De dag dat je dat zult begrijpen is de dag dat je relatie met je eigen ouders gaat veranderen. De dag dat je stopt met hen op de plek van God te zetten in je leven. De dag dat je eindelijk ontdekt wat het betekent om hen te eren en ze te vergeven. Als je kunt zeggen: ‘ik heb nu de echte vader ontdekt en ik hoef mezelf niet meer te bewijzen tegen niemand! Ik heb toegang tot de echte Vader en nu heb ik vertrouwen en kan bidden. Ik weet dat hij de leiding in mijn leven heeft en dus hoef ik nooit bang te zijn wat me ook overkomt. ’  

Geldt dat ook voor jou?

Als dat zo is kan het volgende helpen: Het begint met te vertellen tegen je ouders:  (in je hart of in het echt) ‘jullie waren God in mijn leven. Zo is het begonnen en jullie hebben me iets laten zien over de verhoudingen in de wereld, maar het probleem is dat jullie nog steeds God zijn. Maar niet langer. Ik ben er klaar mee jullie toorn in mijn leven te voelen en te denken dat ik in de handen van een boosaardige god ben gevallen. Ik ga naar de echte Vader en ik zal zijn echte liefde ervaren en dan zal ik vrij zijn om jullie te eren.’

Dat is de reden waarom velen van jullie je ouders niet echt kunnen eren omdat je er zo gek van wordt om jezelf telkens naar hen te moeten bewijzen. Pas als je vrij bent van hun oordeel zul je klaar zijn om hen te eren!

Heb jij dat al bereikt? Heb jij de liefde van de Vader al ervaren op die manier? Eer dan je ouders, want dat is goed. En hoe kun je ze eren? Door de onvoorwaardelijke familieliefde van God te ervaren.

Enkelen van jullie hebben die zeldzame ouders gehad waar ze echte onvoorwaardelijke liefde hebben ervaren, een leven zonder littekens hebben gehad. Maar ook voor hen geldt: je kunt niet altijd van hun warmte blijven genieten.  Toen Jonathan Edwards stierf waren zijn vrouw en de meeste kinderen er niet bij. Slechts 1 dochter tegen wie hij zei: ‘vertel tegen mijn vrouw, je moeder dat onze liefde een spirituele liefde was die voor altijd blijft bestaan. Vertel tegen je andere broers en zussen dat het tijd is om zich tot een vader te richten die niet sterft’. Ik denk dat hij een groots en zeer goede vader was. Zijn kinderen waren sterk en zijn kleinkinderen eveneens. En zelfs hij moest aan het eind zeggen: ‘komt tot inkeer. Ik ben niet de echte vader die je nodig hebt. Ik ben alleen maar een kanaal voor de liefde die van de hemelse Vader komt. En nu het kanaal weg gaat moet je naar de bron toe gaan.’

Of je nu slechte of goede ouders hebt, de opdracht is: zoek naar de echte Vader voor echte liefde omdat je anders je ouders niet echt zult kunnen eren. Je zult ze anders haten of verheerlijken. Je moet vrij worden van je behoefte om ze tevreden te stellen zodat je ze echt kunt eren. Ga naar de Vader!  Jezus Christus geeft kracht om zonen en dochters van God te worden. Degenen die vertrouwen en geloven in zijn Naam geeft hij kracht om kinderen van God te worden.

 

 

 

Naaktheid en de heiligheid van God

Naaktheid en de heiligheid van God

Nakedness and the holiness of God
Gen 3:7-24

Als je Genesis 3 leest, heb je een verklaring hoe het komt dat onze wereld is zoals die is. De wereld was een paradijs. We hebben er een puinhoop van gemaakt. Maar God komt daar naar toe. Hij zoekt ons. “Waar ben je?”

Hij stelt drie vragen, maar dat doet Hij niet om informatie te verkrijgen. Hij stelt die vragen omdat Hij weet dat het ons zal helpen om de antwoorden te formuleren. Daardoor kunnen wij de waarheid ontdekken.

Dat is wat het betekent om verlost te zijn: uit je hart vertellen aan God wat Hij al weet.

God stelt drie vragen aan de mensheid:

1. Waar ben je?
2. Wie vertelde je dat je naakt bent?
3. Heb je gegeten van de boom waar van je verteld was dat je er niet van mag eten?

De preek van vandaag gaat alleen over vraag 2, de andere vragen komen in een andere preek aan de orde.
Als je vraag 2 snapt, snap je de hele bijbel!

Drie onderdelen bij de vraag: ‘Wie vertelde je dat je naakt bent?’
1. Het probleem van naaktheid
2. De oplossing van mensen hiervoor
3. Gods oplossing

1. Het probleem van naaktheid.
God kwam voor zijn normale avondwandeling met Adam en Eva, maar zij verstopten zich. Adam moest uitleggen waarom hij zich verstopte: hij was naakt. Maar hij was altijd al naakt, daar was niks aan veranderd. Dat was dus niet het goede antwoord op de vraag van God.

Wie had hem dat vertelt, dat hij naakt was?

Er was dus iets gebeurd. Er was een nieuw bewustzijn gekomen, en waar kwam dat vandaan? Naaktheid betekende eerst dat ze gekend werden. Nu waren ze open en onbeschermd, en dat was traumatisch. Dat konden ze niet aan.

Naaktheid maakt je kwetsbaar, het is meer dan geen kleren aanhebben.

Als je op straat loopt en je hoort schieten en iemand zegt dat je je moet verstoppen, doe je dat, omdat je anders gezien wordt. Gezien worden maakt je kwetsbaar.
Naaktheid is: open zijn, gezien worden.
Iedereen wil gezien, gekend en geliefd worden. Maar Genesis 3 vertelt ons dat we nu alleen geliefd kunnen worden als we niet gekend worden. Naaktheid is nu onacceptabel.

We zijn oorspronkelijk gemaakt om geliefd te worden, maar nu maakt het je kwetsbaar. We willen onder controle houden wat andere mensen van ons zien.
We weten dat er twee ogen zijn die ons wel zien. Die ogen zijn eerlijk, vol waarheid, waar wij niet voor kunnen verschijnen.

Adam en Eva verloren hun kleren niet, ze verloren hun glorie, hun puurheid. Dat was hun echte kleding. Dat voelt klein en ze weten dat ze niet kunnen blijven staan.

Wij weten dat we iets verloren zijn. We schamen ons. Het komt door de beslissing die we hebben genomen om onze eigen baas te zijn.

2. Oplossing van mensen.
Mensen hebben veel creatieve oplossingen om hun naaktheid te camoufleren. Dat bepaalt alles in je leven!
Adam en Eva bedenken heel snel drie oplossingen
- verstoppen voor elkaars ogen door bladeren
- verstoppen tussen de struiken voor Gods ogen
- een lijst met excuses maken dat anderen de schuld hebben en zo verschuil je je voor jezelf.

Als jij een avondje uit gaat, doet je er alles voor om er netjes uit te zien. Je verstopt jezelf achter make-up en kleding. Om er beter uit te zien dan je echt bent. Waarom? Je wilt wel zien, maar niet gezien worden.

Waarom werken mensen zo hard? Waarom ben je dan pas acceptabel? Waarom moet jij de wereld redden? Nooit mensen teleurstellen? Waarom ben je zo boos op mensen die je leven hebben verpest? Waarom zo perfectionistisch?

Al deze dingen moeten verbloemen dat je onacceptabel bent, het gevoel verdringen dat je niet goed genoeg bent. Maar het helpt je niet.

Waarom zijn veel religieuze mensen zo onplezierig in de omgang? Ze gebruiken religie om zich te verstoppen om niet te laten zien dat ze niet deugen. Dat geldt overigens ook voor niet religieuze mensen.

De slang adviseerde de mensen ze hun eigen wil te volgen, hun eigen script te schrijven.

Je kunt zeggen dat je niet in de hel gelooft, maar ook dat is een vorm van verstoppen. Niet geloven in God, hel, rechters, is je verstoppen voor het oordeel. Hoe hard je ook werkt etc, je kunt de ogen van God niet ontlopen.

3. Gods oplossing.
Wij kunnen ons zelf niet verstoppen. Wij hebben iemand nodig die ons acceptabel maakt, wij kunnen dat niet zelf. Alleen God kan onze naaktheid bedekken. Als we het zelf doen lukt het niet goed. Hij is een God die onze zonden wil bedekken.

Ezechiel 16: op de dag van je geboorte was je niet goed verzorgt, maar ik bedekte je naaktheid en maakte je mooi. Dat is onze God.

De satan zegt dat je niet naar God moet gaan in je naaktheid, want dan misbruikt Hij je.
Maar God zegt dat de enige weg is achter de struiken vandaan te komen. Hij zal je kleden en je schaamte wegnemen. Rom 7: gezegend wiens zonden zijn bedekt, door Christus.

Het maakt niet uit wat mensen over je zeggen, God bedekt je zonden. Hij rekent het je niet aan, Hij rekent het Jezus aan.
In Genesis 3:24 staat er een engel voor het paradijs. Ieder die naar het eeuwige leven wil, naar de Boom van het Leven, moet gedood worden. Jezus werd gedood!

Je kunt nu christen zijn door Jezus. Door zijn dood kun jij weer een geliefd kind worden. Niet omdat je het zelf zo goed doet, ben je een christen. Alleen God kan je zonden bedekken. Dat gaat het verschil maken.
Vrij word je als je ziet dat Christus je bedekt. Je werk, of wat dan ook, kan je niet vrijmaken.

Op de laatste dag van de wereld zal niets anders je kunnen bedekken dan Christus. Ook de bergen niet, die kunnen je niet verstoppen voor degene die je kan zien.

Kom achter de boom vandaan. Hij zal je geen pijn doen als je naakt voor Hem staan, als jij wijst op het kruis. Hij wil je kleden in Zijn gerechtigheid.

Geestelijke Vriendschap, Spiritual Friendship
Handelingen 20:36- 21:8

Tim Keller is bezig met een serie over de eigenschappen van de kerk, zoals Jezus wilde dat die zouden zijn. Wil je Jezus leren kennen, wil je weten hoe hij wil dat jij wordt, kijk dan naar hoe hij wilde dat de kerk zou zijn. In Handelingen 2 staat daar bijna alles over geschreven.

Maar bij de behandeling van de eigenschap die vandaag centraal staat, is er een probleem in de Engelse vertaling.

Hand. 2:42: ze vormden met elkaar een gemeenschap, in het engels: ‘fellowship”.
En vandaag is het thema: ‘christian fellowship’, christelijke gemeenschap.
In het engels heeft het woord ‘fellowship’ zijn inhoud verloren en wordt het in de praktijk vervangen voor ‘christian community’ (christelijke gemeenschap). Tim Keller vindt dat een beter woord, maar hij kiest voor nog een ander woord: spiritual friendship (geestelijke vriendschap). Dat is waar de bijbel ons toe inspireert en toe oproept.

Het evangelie van Jezus Christus stuurt je niet eenvoudig alleen dieper in het hart van God dan je ooit had gedacht, of dieper in het hart van de gewonde wereld dan je ooit had gedacht, maar het stuurt je dieper in het hart van je broers en zussen in Christus, en het geeft je zoveel diepte en intimiteit in relaties waarvan je niet voor mogelijk hield dat het mogelijk was met welk mens dan ook.

Het bijzondere is dat dat thema uit dit Bijbelgedeelte te halen is. Raar hè, het lijkt gewoon een reisverhaal. Maar in dit reisverhaal gaat het om vriendschap.

Er zitten vier heel belangrijke principes voor geestelijke vriendschap in dit verhaal:

 Geestelijke vriendschappen:

1. Zijn nodig (Are needed)
2. Zijn ontdekkend (discovered)
3. Zijn gemaakt (Made)
4. Voor altijd (for ever)

1. Geestelijke vriendschappen zijn nodig.

Vanaf dit bijbelgedeelte is Paulus leven aan het veranderen. Hij is op weg naar Jeruzalem en zal vanaf dan continu van de ene naar de andere gevangenis gaan. Hij verliest totaal alle controle over zijn leven, die hij voor dit punt wel had. Hij krijgt het ene probleem na het andere.
En op dit punt valt op dat hij enorm veel tijd doormaakt met vrienden. Kijk zorgvuldig! Overal waar hij heen gaat is hij omringd door zijn vrienden. Ze lopen met hem mee naar het strand. Hij besteedt uren met hen aan huilen en praten en discussiëren. Dat gaat steeds zo door, hij lijkt opeens wel te zwemmen in de vriendschappen.

What does it tell us? Wat leren we hiervan?

Dit is de eerste les: het nodig hebben en het willen hebben van diepe vriendschappen is geen teken van geestelijke zwakte, maar een teken van kracht en gezondheid.

Toen Adam werd geschapen in Genesis 2 kwam er iets bijzonders aan het licht. Het was nog voor de zondeval in Gen. 3. En God had alles goed geschapen. Steeds weer staat er: het was goed. Maar dan staat er, voor de zondeval dus al, dat er iets niet goed was! God vond het niet goed dat Adam alleen was.

Wat betekent dat? Adam was niet alleen om dat hij niet perfect was, maar juist omdat hij wél perfect was. Het verlangen en de behoefte aan vriendschap is niet het gevolg van de zonde. Alle andere verlangens, dingen die je mist, zijn het gevolg van zonde. Van het paradijs kun je niet genieten zonder vriendschap. God maakte ons zo dat we niet kunnen genieten van vreugde zonder vrienden. Adam had perfecte dagen, verveelde zich niet, en toch…

Wat voor praktische betekenis heeft dit?

1.      Als je alleen bent, naar meer hechte vriendschappen verlangt, functioneer je niet slecht, maar ben je juist gezond. You are fine. Je bent alleen omdat je geen boom bent, of een machine ;) , maar omdat je op die manier geschapen bent.

 Wees hier voorzichtig mee. Een van de redenen dat je alleen bent is omdat je vrienden wilt. Een van de redenen waarom je vrienden wil is omdat je ze niet veel hebt. Een van de redenen waarom je niet veel vrienden hebt, kan misschien door de zonde komen, door fouten die je maakte. Maar de passie hiervoor, het verlangen naar vriendschap, het gevoel van gemis is helemaal niet fout!

2.      Er zijn mensen die door gebeurtenissen in hun leven niet meer verlangen naar vrienden. Dat kan door allerlei redenen zo zijn. In een stad als New York blijven mensen maar vaak kort, het kan zijn dat je geen zin meer hebt om weer over nieuw te beginnen. Of het is een leeftijdsprobleem. Je wordt ouder en beseft hoeveel tijd het kost om vriendschappen te onderhouden. Of je bent teleurgesteld geraakt in mensen, ze hebben je pijn gedaan. Het kan dus gebeuren dat je zegt dat je geen vrienden nodig hebt. Tim Keller benadrukt dat hij hoopt dat je nu beseft dat je dat niet zou moeten zeggen, dat je dan tegen je hart in gaat. Hoe minder je van mensen houdt, hoe minder je op God en Jezus kunt lijken. Er was eens een perfecte mens die 12 vrienden had. Die vrienden stelden hem steeds teleur, begrepen hem steeds niet, maar hij bleef zijn hart en gedachten delen met hen. Hij deelde zijn diepste nood en angst voor de weg die hij moest gaan en vroeg zijn vrienden voor hem te bidden.

 Als jij mensen niet nodig hebt, bang bent voor mensen die in je hart kijken, mensen die zich met jouw zaken bemoeien, als je bang bent voor liefde: the less you want friends, the less like God you are, hoe minder je vrienden nodig hebt, hoe minder je op God lijkt.

Wat is het doel van de schepping? Wat was het doel van de verlossing? Wat is het doel van alles wat God heeft gedaan sinds de schepping? To make us friends!
Dus als jij besluit dat jij geen vrienden nodig hebt, kijk wat je je zelf dan aandoet.

3.      Friends let yourself need people. Vrienden zorgen ervoor dat je mensen nodig hebt.

Dit is het probleem. Als je problemen hebt, is het te laat. Er zijn weinig mensen die zeggen: wat houd ik van lucht. Lucht! Ah, lucht!! Wat zou mijn leven zijn zonder lucht! Wat heb ik lucht toch hard nodig. Nee, dat hoor je niet. Maar als je onder water bent, besef je wel dat je lucht nodig hebt. Dat zeg je wel: wauw, lucht!

Zo loop je ook niet rond en zegt: ik heb vrienden nodig. Tot je persoonlijk en emotioneel kopje onder gaat. En dan is het te laat. Geestelijke vriendschappen: you need them, die heb je nodig.

2. Geestelijke vriendschappen zijn ontdekkend, moeten ontdekt worden, zijn niet alleen gemaakt.

Paulus kwam langs kerken die hij niet heeft gepland, hij ontmoet mensen die hij waarschijnlijk nooit eerder heeft ontmoet. Zij zeggen tegen Paulus dat hij het fout heeft, door de Geest zeggen ze tegen hem niet naar Jeruzalem te gaan (21:4). Verbazingwekkend genoeg laat Paulus hen dit zeggen. Hij zegt niet: hoe durven jullie!

Het punt is dat je met mensen met wie je geen natuurlijke affiniteit  hebt, maar met wie je wel het geloof in Jezus Christus deelt, een automatische band hebt. Dit principe ligt veel dieper en wordt in veel boeken beschreven. Kenmerkend voor vriendschap is dat je iets gemeenschappelijks hebt. Je buigt niet neer voor iemand om vriendschap te vragen, maar beiden heb je hetzelfde dat jou boeit. De essentie van vriendschap is niet dat je vraagt: ‘houd je van mij’, maar: ‘houd je van dezelfde waarheid’? Je kijkt niet naar elkaar bij vriendschap, maar naar de dingen die je gezamenlijk interesseren en die je hart hebben, die je gezamenlijk adoreert.

Paulus knielde en prees God. En daarmee heb je een ‘fysieke foto’ van geestelijke vriendschap. Als je beiden knielt voor dezelfde God en dezelfde God aanbidt, dat bindt je samen op een verbazingwekkende manier.

Steeds weer lees je in de bijbel dat de meest overweldigende ervaring die je kunt hebben, de ervaring is van de genade door Jezus Christus. Er is een vriendschapsband die dit benadert. Dat gaat niet ‘automatisch’. Je moet er wel mee aan het werk. Kijk in Efeze 4: 2, 3 ‘Span u in om de samenbindende kracht die de Geest geeft te bewaren’. Het vraagt dus wel actie: span je in! Maar het komt als een kado. En dat kado komt als twee mensen Jezus Christus leren kennen, dan worden ze vrienden, ongeacht wie ze zijn.

Voorbeeld: als je een chique, deftige persoon bent, ga je niet om met sloebers. Leer je Jezus Christus kennen en buig je je voor hem dan kun je nog steeds deftig blijven, maar je buigt je er niet meer voor. En dat maakt je een broeder of een zuster van al die andere typische mensen die je in de kerk ontmoet en die ook dezelfde liefde hebben en voor Hetzelfde knielen. Dat betekent dat je een band krijgt die je niet hebt met de mensen die je gewend bent te bekijken als ‘mijn eigen soort mensen’. Spiritual friendship is discovered first.

Buiten de kerk zijn bepaalde vriendschappen onmogelijk. In de kerk niet. En de bijbel spreekt ervan dat dit de test is of je genade hebt ervaren. Als je genade hebt ervaren dan merk je dat je van mensen gaat houden bij wie dat anders niet in je opkwam. Daaraan merk je dat er iets met je gebeurd is. Vriendschappen kunnen je over komen. Dat komt door waar je van houdt. En ze overkomen je met mensen die van dezelfde dingen houden als waar jij van houdt.

Dit is een van de redenen waarom veel mensen maar weinig vrienden hebben.

C.S. Lewis (In: De vier liefdes): als jij naar niets anders op zoekt bent dan naar goedkeuring, als jij niets anders wilt dan vriendschap, dan zul je ze nooit hebben, want vriendschap is altijd iets dat buiten vrienden omgaat. Het bijzondere van vriendschap is dat we iets moeten willen hebben buiten vriendschap om. Als je aan iemand vraagt of hij de zelfde waarheid ziet als jij en diegene zegt dat hem dat niks kan schelen, dat hij alleen maar vrienden wil zijn, dan kun je nooit een echte vriendschap sluiten. Er is niks om je vriendschap op te bouwen.

Terug naar het christelijk geloof.

Een van de redenen waarom je niet veel vrienden hebt, is dat je vriendschap met God niet passioneel genoeg is. Want je knielt niet op het strand. Zijn liefde verwarmt je niet.
Dit is de grote ironie: maak je vriendschap met God belangrijker dan vriendschap met mensen. Get in with God more than you want to get in with people. En de mensen zullen komen en om willen gaan met jou. Spiritual friendship is discovered, not just made.

3. Spiritual Friendship is made, not just discovered.

Is dat geen tegenspraak? Nee. It’s a tension, het is een spanning. Als je kijkt in de bijbel, dan zie dat deze vriendschappen heel veel werk kosten. Het woord ‘Konoinia’ betekent ‘gemeenschap, delen’. Als je vriendschappen wilt, moet je delen.

1. Delen van je gevoelens. Op het strand (Hand. 20:36 e.v.): ze huilen, kussen, omhelzen. Dit zijn vrienden! Je kunt geen geestelijke vriendschap hebben zonder je gevoelens te delen.
2. Ze delen hun spullen: huizen, gastvrijheid. Je kunt geen vrienden zijn zonder je spullen te delen.
3. Ze delen hun geloof. Ze praten over hun geloof, bidden steeds samen. Hebr 3: 13. Je moet zo close zijn met elkaar dat je elkaar het evangelie kunt preken en elkaar terecht kunt wijzen. Anders zul je je hart verharden.
4. Ze delen in de beslissingen. In vers 4 waarschuwen de vrienden Paulus niet naar Jeruzalem te gaan. Maar in 20:22 vertelt de Geest hem wel te gaan. En lees verder in 21:13, 14, waarin de vrienden zeggen ‘laat gebeuren wat de Heer wil’. Let op: Ze verwijten elkaar niet dat de Geest hen heeft verteld wat er moet gebeuren en dat de ander de Geest in de weg staat. De processen in je leven die door de Geest geleid worden laten ruimte over voor vriendschap. IJzer mag ijzer scherpen. Echt open zijn naar elkaar. Iedereen die dit niet begrijpt, verstaat de kracht van christelijke vriendschap niet. Er wordt niet van ons verwacht dat we beslissingen alleen maken, er is vaak niet maar één juiste beslissing. Paulus zegt nooit: bemoei je met je eigen zaken. Zelfs niet tegen christenen die hij nauwelijks kent. Je bent geen vriend tenzij je mensen zich laat bemoeien met jouw zaken. Beslissingen moet je delen.
5. Je tijd delen. In veel vriendschappen gaat het niet om vriendschap maar om zelf iets te krijgen: aandacht, liefde. Je gebruikt dan mensen voor jouw doel.  In Handelingen gaat het steeds over ‘wij’. De schrijver weet dat Paulus o weg is om gevangen genomen te gaan worden maar gaat wel mee. Dat is vriendschap. Het leven delen.

4. Friendship is forever, vriendschap is voor altijd, eeuwig.

Als je het hele boek Handelingen leest, zie je dat mensen steeds afscheid nemen. Goodbye!

Geen andere religie gelooft dat vriendschappen stand houden. Als je sterft wordt je een andere persoon, of het is gewoon voorbij. En als de godsdienst wel een god heeft, dan ontstond er pas een relatie toen de mensen werden geschapen. De bijbel laat zien dat God al liefde had voor de schepping van de mens, Er was liefde tussen de Vader, de Zoon en de Geest. Relaties en vriendschappen waren juist de redenen waarom bij zijn gemaakt. Onze schepping is het resultaat van vriendschappen en onze bestemming is eeuwige vriendschap.

Het is bijna tijd om het avondmaal te vieren, de maaltijd van gemeenschap bij uitstek. Bedenk:

1. Als je een vriendschap hebt, waar iets aan moet worden hersteld, dan is het nu de tijd om dat te doen. Dat is geen teken van zwakte, maar van kracht. Laat je trots varen.
2. Laat los alles wat je pijn doet in je hart. Vriendschap gaat niet om of je mij aardig vindt, het gaat om vriendschappen zoals Jezus ze had. Een vriend van Tim Keller belde hem eens op en vertelde hij jaren zat te mokken omdat hij vijf keer zo vaak naar Tim belde als dat Tim hem belde. Hij realiseerde zich nu dat hun levens zo verschillend waren en dat Tim Keller een publiek persoon was geworden. Maar hij wilde nu zeggen dat hij blij was dat ze vrienden waren Hij kende Jezus en dat vulde hem al helemaal. Jezus is zijn vriend en daardoor heeft hij Tim Keller minder nodig, en dat maakt de vriendschap juist sterker.

 

 

The Sickness unto death (De ziekte tot de dood)

The sickness unto death

De ziekte tot de dood
Jeremia 9:20-25

Wij leven, net als Jeremia, in een 'gefragmenteerde' cultuur, waarin geen consensus is over grote levensvragen. Daarom kunnen de preken van Jeremia ons helpen.
Hoe vorm je je identiteit in zo'n cultuur? In een meer traditionele cultuur, de samenhangende cultuur waarin alles veel meer vast ligt, ligt je identiteit ook veel meer vast, je rollen zijn bepaald. Je identiteit vorm je door de  rol te vervullen die van je verwacht wordt.

In onze cultuur moet je je eigen identiteit kiezen. Er zijn geen vaste rollen. Je kiest je doelen en je identiteit wordt bepaald door of je je doelen bereikt.
Dat geeft je gevoel van eigenwaarde.

Elke cultuur heeft zijn eigen uitdagingen om een inspirerend persoon te worden. Van Jeremia kunnen we leren dat er iets nogal fout zit in de manier waarop we onze identiteit vormen.

Hij leert ons 4 dingen:
1. How identities are formed (hoe je identiteit wordt gevormd)
2. Why there is something sick about them (waarom er iets helemaal fout zit in je identiteit, de ziekte ervan)
3. A glimpse at a cured identity (een glimp van een genezen, gezonde identiteit)
4. The medicine that can do it (het medicijn dat dat kan bewerken)

1. Hoe je identiteit wordt gevormd.
Kijk in vs 22: de rijke moet niet vertrouwen op zijn rijkdom, de sterke niet op zijn kracht, de wijze niet op zijn wijsheid.
Het Hebreeuwse woord 'hallelu' staat hier. Dat lijkt op ‘halleluja’, dat betekent: prijs de Heer. ‘Hallelu’ betekent ‘prijs’. Dus staat er eigenlijk: prijs de rijkdom, de wijsheid en de kracht niet. In de originele werkwoordsvorm staat er dat je niet moet proberen geprezen te worden om je wijsheid, rijkdom, kracht.
De mensen die genoemd worden in dit vers proberen applaus te krijgen. Ze willen applaus krijgen, liefde, waardering vanwege wat ze hebben. Daarom zijn ze iets. Dat is hun identiteit.

They need praise.

Iedereen wil applaus. Niemand wil, na het geven van een concert, een presentatie oid, boe-geroep of grote stilte. We willen applaus, groot applaus. Dat hebben we nodig.
Herken je dat? Dat je op een zodanige manier wil optreden dat er wel applaus moet volgen. Daardoor probeertje je identiteit te krijgen.

2. Jeremia laat zien dat er iets helemaal fout zit in de manier waarop we onze identiteit vormen.
Vs. 22 en 23 zijn erg bekend. Ze worden wel uit het hoofd geleerd door kindertjes op de zondagschool. Maar waarom niet de hele passage, niet ook de verzen ervoor?

Zie vers 20 en 21:
De dood is door onze vensters geklommen
Hij is onze paleizen binnen gedrongen
Hij maait de kinderen neer in de straten
Roeit de jeugd uit op de pleinen.
Dit zegt de Heer:
De lijken liggen als mest op het land
Als halmen achter de maaiers
Door niemand opgeraapt.

Dat is wel de context van die mooie en bekende verzen daarna!
Waarom staan ze in deze context?

Het is een profetie die Jeremia uitspreekt. Er zullen zoveel doden vallen door de vijand die binnen trekt, dat er niet voldoende levenden zullen overblijven om de doden te begraven. En dan zegt de Heer: laat niet de wijze, de rijke, de sterke prijzen.....
Waarom? Hij zegt: waarom heeft de hoogste klasse van Israel steeds meer nodig, hebben de rijken meer rijkdom nodig om geprezen te worden, de wijzen, de sterken meer en meer nodig? De reden waarom ze steeds meer nodig hebben en waarom dat (vs. 20, 21) allemaal gaat gebeuren, komt door de manier waarop hun identiteit is gevormd. Omdat donderende applaus te krijgen ga je naar plaatsen waar je geen echte bevrediging vindt.

Kierkegaard (19^e eeuwse Deense theoloog en filosoof) schreef één boek dat Keller kon begrijpen (The sickness unto death/ De ziekte tot de dood). Hij geeft een definitie van zonde die modern én bijbels is, dat is knap! Hij legt een verband tussen vers 21 en 22.
Geloof definieert hij als: ‘when the self wants to be itself, grounded transparently in God’ (als ‘het zelf’ van de mens zichzelf wil zijn, transperant gefundeerd in God).
Zonde definieert hij als: ‘trying to become a self without God’ (proberen jezelf te worden zonder God).Als je dat doet is je identiteit als een koning zonder land. Als je je identiteit bouwt op iets, een ding, iets dat is geschapen, dan heb je een instabiele identiteit.

Heb je ooit een staande ovatie gehad, dan weet je dat dat hetgene is waar je in het diepst van je ziel naar hunkert, maar ook dat het geen stand houdt, dat je altijd blijft afvragen of je wel waardig bent dat applaus, de liefde, de aandacht te ontvangen.

Applaus dat je vanuit de buitenwereld krijgt, is niet het applaus waar je binnenwereld zo naar verlangt, daarom beklijft het niet. Het is nooit genoeg.

3. We krijgen een glimp van de genezen identiteit.
Vs. 23: wil iemand zich op iets beroemen, laat hij zich erop beroemen dat hij mij kent.
In traditionele culturen wordt gedacht dat de oorzaak van misdaad is dat mensen een te hoge pet op hebben van zichzelf. In moderne culturen is het juist tegenovergesteld: misdadigers hebben een te laag zelfbeeld. Wie heeft gelijk? Niemand, laat Jeremia ons zien.

Jeremia zegt dat de Heer je iets kan geven dat het roemen waard is. In het voorgaande vers willen mensen geprezen worden om HUN wijsheid, kracht, rijkdom. Jeremia zegt dat de Heer je een identiteit kan geven, maar die is op geen enkele manier gebaseerd op iets van jouw prestaties. Dat heeft dus niks te maken met een goed of een laag zelfbeeld!

Paulus: maakt het expliciet. Hij haalt deze verzen aan op verschillende plaatsen. Hij laat zien dat de nieuwe identiteit die Jeremia beschrijft mogelijk is, kijk naar zijn eigen leven. 1 Cor 4: Paulus maakt zich er niet druk om als hij door mensen wordt veroordeeld, de Heer spreekt recht over me.
Hij maakt zich niet druk over wat mensen vinden van zijn optreden. Daar haalt hij zijn tevredenheid niet uit. En ook niet uit wat hij er zelf van vindt, wat voor moderne mensen zo belangrijk is. Maar ook dat werkt niet. Paulus maakt het dus ook niet uit wat hij zelf over zichzelf denkt. Het gaat hem om de mening van God over hem.
Daar gaat het om! Jij hebt het donderende applaus van God nodig! Dat is het enige dat jou ego kan vullen, dat is het enige applaus waar je naar op zoek bent.

4. Het medicijn dat die genezing kan bewerken.
Hoe krijg je zo’n identiteit? Jeremia vertelt het. Dit kun je krijgen als je God persoonlijk leert kennen, een relatie met Hem krijgt.

Vs. 23: God geeft liefde. Het woord dat daar staat betekent ' unfailing love (onuitputtelijke liefde), covenantal love (liefde van het verbond) , liefde zonder voorwaarden'. God kan en wil je applaus geven, ongeacht je optreden, prestaties. En dat is waar de mens ten diepste naar op zoek is.

Paulus vat het in één zin samen in Galaten 6:14, een herschrijving van wat Jeremia zegt: ‘God voorkomt dat ik me op iets anders laat voorstaan (beroem) dan op het kruis van Jezus Christus’.
In Jezus leven gebeurde dit: the greatest somebody became a nobody (de grootste Iemand, werd Niemand). Degene die in zijn leven juist alle applaus verdiende werd bespuugd.
Jezus hoorde diep in zijn hart dat hij weg moest uit de aanwezigheid van God; wij horen nu diep in ons hart, ziel dat wij het goed gedaan hebben en trouwe dienaren zijn.
Jezus kreeg het vonnis dat wij verdienden en wij kregen het applaus dat hij verdiende.

Paulus zegt dat we ons op het kruis moeten beroemen. Dat is de sleutel tot een radicaal nieuw zelfbeeld. Dan gebeurt er dit:
Stel je Abraham voor die Isaak moet offeren, maar dan de stem van God hoort: ‘nu weet ik dat je van me houdt, omdat je je enige zoon voor mij wilde geven.’
Stel je Abraham voor bij het kruis. Hij zou daar gezegd hebben: ‘nu weet IK dat u van MIJ houdt, want u onthield mij niet UW enige zoon!’

Hoe meer je je beroemt in het kruis en je je verbaast over wat Hij voor je heeft gedaan, hoe meer je je realiseert hoe waardevol je bent. Dat is juist zo ironisch. Hoe meer je hem prijst om wat hij voor je gedaan heeft, hoe meer je ziet hoeveel hij van je houdt.

Heb je het idee dat je wel gelooft, maar het je identiteit niet verandert, beroem je in het kruis! En dat heeft gevolgen voor je ego, voor je identiteit. Als je er absoluut zeker van bent dat je een donderend applaus van God krijgt, wat maak je je dan nog zorgen over wat mensen van je vinden?

Als je een hoog of een laag zelfbeeld hebt, dan heb je ook je eigen kritiek nodig op andere mensen om jouw plekje zeker te weten. Maar als je weet dat je voor God waardevol bent, dan hoeft dat niet meer en heb je ruimte om naar de ander te luisteren.

Wil je die vrijheid? Die is te bereiken!

Christen zijn betekent dus niet een set regels of doctrines volgen om de hemel te bereiken. Het is een hele andere manier van mens worden, van jezelf worden. Dat betekenen de laatste 2 verzen uit Jeremia 9: onbesneden zijn van hart.
Dwz rijkdom, religieuze vormen etc. doen er niet toe. Je hebt een nieuwe geboorte nodig. Je hart moet besneden worden. Je hebt de Heilige Geest nodig om je te verlichten en te zien dat christen zijn iets anders is dan regeltjes volgen. A hole new way of knowing God, een heel nieuwe manier om God te leren kennen.

Je hebt nu je oude en je nieuwe identiteit nog. Maar hoe beter je God leert kennen, hoe meer je het applaus van God ervaart, hoe meer het kruis iets existentieels wordt in je hart, hoe beter het je lukt om te mediteren, te bidden, hoe dieper je God gaat leren kennen.
Je nieuwe identiteit groeit en je oude identiteit wordt steeds kleiner, die brandt weg.
Wil je dat niet?
God verhoedde dat ik me in iets anders beroem dan in het kruis van Jezus Christus.